باید دونست که ماهی ها طبق دسته بندی ای که قبلن انجام دادیم به چند دسته تقسیم میشن :
اصول تغذیه ماهی های آکواریوم :
تغذیه ماهی ها بخش جذاب و مورد علاقه آکواریومیست هاست اما متاسفانه همین قسمت علت بالاترین مرگ و میر ماهی ها ست به این دلیل که اغلب آکواریومیست ها اطلاع دقیقی از نوع مواد غذایی و چگونگی غذا دادن به ماهی ها ندارن . باید دونست که ماهی ها طبق دسته بندی ای که قبلن انجام دادیم به چند دسته تقسیم میشن :
- ماهی های گیاه خوار .
- ماهی های گوشت خوار .
- ماهی های همه چیز خوار .
نکته ای که عمومیت داره بین تمام ماهی ها اینه که همه ماهی ها بدون استثناء گوشتخوار هستن . اما درصد اون فرق میکنه . برای نمونه ماهی اسکار مقدار غذای گیاهی کمتری نیاز داره تا ماهی هایی مثل ماهی طلایی و یا ماهی های زنده زا و گربه ماهی ها . غذاهای آکواریوم هم به چند دسته مهم تقسیم میشن : - غذاهای خشک و آماده .
- غذاهای زنده .
- غذاهای منجمد .
- غذاهای گیاهی .
غذاهای خشک و آماده :
این غذاها بطور معمول در همه آکواریوم فروشی ها فروخته میشه . معروف ترین اونها پولکی هست که در رنگهای مختلفی عرضه میشه . نکته ای که باید بدونین این هست که ترکیب اصلی تمام این غذاها یکی هست و رنگها نباید شما رو گول بزنه که رنگ قرمز یا سبز متفاوت هستن با هم و یا ارزش تغذیه ای اونها متفاوته . این غذاها مناسب برای ماهی هایی هستن که در سطح آب و لایه های میانی شنا میکنن و زیاد نباید به ماهی ها داده بشه . مثل ماهی های زنده زا , گوپی ها و مولی ها و دم شمشیری ها و ماهی های همه چیز خواری مثل ماهی های طلایی . ترکیب اصلی این غذا از پودر ماهی و تخم مرغ و آرد جو هست و فقط شکم سیر کنه برای ماهی ها و ارزش غذایی چندانی نداره مخصوصن انواع ایرانی اونها . اما در بین این غذاها غذای تترا هست که بهترین غذای خشک ماهی های آکواریوم به حساب میاد هم از نظر مواد غذایی خیلی مغذیه و هم اینکه حاوی آنتی بیوتیک هست و مانع از بیمار شدن ماهی ها میشه . در ساخت این غذا از حرارت ملایم استفاده شده و همچنین ویتامینهای مورد نیاز برای ماهی ها هم بهش اضافه شده . ترکیب اصلی اون از گوشت و جلبک ها و میگو و صدف و انواع ویتامینها و اسیدهای چرب هست و برای تمام انواع ماهی ها یک غذای ایده آل به حساب میاد . - از انواع دیگه غذاهای خشک که برای ماهی ها خیلی خوبه میشه از مغز میگو یا آگارآگار نام برد . این غذا بصورت پودر و به رنگ نارنجی تیره فروخته میشه و باعث پر رنگ شدن و سر حال شدن ماهی ها و تولید مثل بیشتر و بهتر اونها میشه . از این غذا هفته ای فقط یکبار باید استفاده بشه و در واقع یک غذای مکمل و تقویتی هست .
- کرم فشرده یا کرم توبیفکس Tubifex هم یکی از غذاهای خوب برای ماهی هاست . این غذا بصورت مکعب مربع های کوچک درست شده و کرم های ریز رو بصورت فشرده و خشک شده در آوردن و موقع غذا دادن با دست باید اونها رو تکه کرد و به ماهی ها داد . هفته ای دو بار مناسبه برای ماهی ها چون چربی این غذا زیاده و باعث چاق شدن ماهی ها میشه .
- کرم خونی یا Bloody Worm خشک شده هم غذای خیلی خوبی برای بیشتر ماهی هاست و ماهی ها علاقه زیادی به خوردن اون دارن . پروتئین و فیبر این غذا به نسبت غذاهای دیگه بالاتره . این غذا در واقع لارو نوعی پشه بنام Chironomid هست که به رنگ قرمزه و اصطلاحن بهش کرم خونی گفته میشه .
- آرتمیای خشک هم غذای بسیار خوبی برای ماهی هاست و خوبه هفته ای دو بار هم از این غذا به ماهی ها داده بشه .
- غذای خشک متداول بعدی , گرانول ها هستن که غذایی مناسب برای ماهی های بزرگ و ماهی های همه چیز خوار و ماهی هایی هستن که در عمق آب زندگی میکنن مثل گربه ماهی ها و ماهی های طلایی . این غذاها بخاطر سنگین بودن به کف آکواریوم فرو میرن و ماهی های کف آبی از اونها تغذیه میکنن . ترکیب این غذاها اغلب از دل گاو و اسفناج چرخ کرده و آرد سویا هست که بصورت خشک عرضه میشه و ارزش غذایی نسبتن خوبی داره اما دائم نباید به ماهی ها داده بشه چون موجب چاقی ماهی ها میشه .
غذاهای منجمد : بخش اصلی غذاهای ماهی رو تشکیل میده . معروفترین این غذاها کرم خونی منجمد هست که بصورت بسته های 24 تایی در بازار فروخته میشه و بصورت قرص های مکعبی شکل از لاروهای ریز و قرمز رنگ یخ زده هست که مملو از پروئین هستن . این غذا برای تمام انواع ماهی ها عمومیت و ضرورت داره و هفته ای 4 بار پیشنهاد میشه و در سلامت و رشد ماهی ها واقعن موثره و تمام ماهی ها این غذا رو با ولع عجیبی میخورن . البته نوع خشک این غذا هم هست اما نوع منجمد اون برتری داره به نوع خشک . - نوع متداول و عمومی غذاهای منجمد دست ساز که آکواریومیست های حرفه ای تهیه میکنن , مخلوطی شامل میگوی گوشتی یا میگوی معمولی خوراکی و دل گاو یا گوسفند و اسفناج و سبوس گندم و ژلاتین هست که یک غذای ایده آل برای تمام ماهی های آکواریومی و مخصوصن ماهی های گوشتخوار به حساب میاد . حتا میشه این غذا رو بطور دائم به ماهی ها داد و غذای خشک رو حذف کرد . تمام ماهی های آکواریوم این غذا رو دوست دارن و میخورن . طرز تهیه اون به این صورت هست که :
مواد لازم : - دل گاو یک عدد یا دل گوسفند 4 عدد .
- برگ مغز اسفناج نیم پز شده 100 گرم .
- میگوی گوشتی خوراکی 4 عدد .
- سبوس گندم و آرد سویا 4 , مجموعن قاشق غذا خوری .
- ژلاتین خوراکی مخصوص شیرینی پزی , یک ورق یا 2 قاشق غذاخوری پودر شده .
- پودر سیر , پنج گرم .
طرز تهیه :
گوشت لخم دل گاو یا گوسفند که قبلن رگ و چربی های اونو کامل گرفتین به همراه میگو که قبلن پاک کردین و شستین و مقداری برگهای مغز اسفناج که ساقه هاش رو قبلن جدا کردین و دور ریختین و به مدت 5 دقیقه در مقدار خیلی کمی آب پختین , در چرخ گوشت , چرخ میکنین . بهتره این مواد له نشن و بافتهاشون زیاد له نشه چون ماهی ها اونها رو بهتر میخورن . حالا آرد سویا و سبوس گندم رو به مخلوط گوشت اضافه کرده و خوب به هم میزنیم . یک ورق ژلاتین یا 2 قاشق غذاخوری پودر ژلاتین رو در مقدار کمی آب جوش حل میکنیم و بعد از کمی سرد شدن به مخلوط اضافه میکنیم و خوب قاطی میکنیم و بعد اونو روی کیسه فریزری پهن میکنیم به نازکی لواشک و در فریزر قرار میدیم . هر بار موقع غذا دادن به ماهی ها , به مقدار مورد نیاز جدا میکنیم و به ماهی ها میدیم . بهتره قبل از دادن به ماهی ها یک قطره مولتی ویتامین که از داروخونه تهیه کردین هم روی اون وعده غذایی بچکونین . این غذا رشد و سلامت ماهی ها رو به شکل عجیبی بالا میبره و بهترین غذا برای ماهی ها به حساب میاد ولی باید اونقدری داده بشه که سریع خورده بشه و در کف آکواریوم باقی نمونه و باعث آلودگی آب نشه . میشه کمی هم به این غذا پودر سیر اضافه کرد . - غذای منجمد بعدی ماهی کیلکا هست . این ماهی ها رو در بسته بندی های آماده از فروشگاه های پروتئینی میتونید تهیه کنید و مورد مصرف اون فقط برای ماهی های گوشتخوار مثل اسکار و پیرانا هست که به صورت تکه های کوچک باید خرد کرد و به ماهی ها داد .
- غذاهای زنده : غذاهایی هستن که ماهی ها اونها رو شکار میکنن و یا باید عمل آوری یا زنده بشن . این غذاها انواع مختلقی دارن :
طرز تهیه آرتمیا :
معروف ترین نوع غذاهای زنده که آکواریومیست های حرفه ای برای غذا دادن به ماهی و یا پرورش بچه ماهی ها و لارو ماهی ها ازش استفاده میکنن , میگوی نمکی یا آرتمیا یا تخم میگو یا ناپلیوس هست . آرتمیا خرچنگ کوچکی هست که بیشتر از 4 میلیمتر نیست و در آبهای خیلی شور زندگی میکنه و در ایران هم در دریاچه ارومیه ساکنه و صادرات تخم میگوی آرتمیا که به نام Urmiana معروف هست , سود خیلی سرشاری داره و هر کیلو از اون در بازارهای جهانی چند صد دلار قیمت داره . تخم میگو , خیلی ریز و به رنگ قهوه ای روشن هست و نکته جالبش اینه که بصورت خشک و پودر هست و سالها میشه اونو نگهداشت . قبل از مصرف باید اونو عمل آورد یا زنده یا Hatch کرد . برای اینکار به لوازمی نیاز دارین و همچنین مخزنی به نام Incubator ! طرز تهیه انکوباتور به روش بسیار ساده رو در زیر می نویسم . ابتدا لوازم مورد نیاز :
- بخاری اتوماتیک .
- سنگ هوا .
- بطری آب معدنی به رنگ شفاف یک و نیم تا 2 لیتری .
- نمک طعام یُد دار یا نمک خالص دریایی 15 تا 20 گرم معادل یک قاشق و نیم غذا خوری .
- آب جوشانده و سرد شده .
- یک pH سنج برای تعیین pH 8.5 .
- یک شلنگ به طول یکمتر .
- پمپ هوای کوچک .
- لامپ کم مصرف از نوع مهتابی یا لامپ مهتابی کوچک .
- چسب آکواریوم برای آب بندی لوله ها .
در شکل زیر Cyst های میگوی آرتمیا یا کیست های اون رو میتونید مشاهده کنید . سمت راست در اندازه معمولی و سمت چپ بزرگ شده توسط میکروسکپ .
ابتدا بطری آب معدنی رو کاملن شسته و با آب داغ ضد عفونی میکنید . بعد اونو وارونه میکنید و انتهای اونو میبرید و دور می اندازید . حالا وسط درب بطری رو بوسیله میخ داغ سوراخ میکنید و شلنگ هوا رو از داخلش عبور میدین . معمولن شلنگ هوا باید به اندازه یک تا 2 سانتیمتر در داخل بطری قرار بگیره . حالا با کمک چسب آکواریم شلنگ و درب بطری رو آب بندی میکنید و صبر میکنید تا کاملن خشک بشه و بعد مقداری آب داخل بطری میریزین و امتحان میکنید تا ببینید نشتی میده با نه ؟ حالا انتهای بطری رو از طرفین بوسیله میخ داغ دو سوراخ کوچک میکنید و ازش طنابی عبور میدین و اونو بعنوان حلقه نگهدارنده ظرف قرار میدین و ظرف رو بوسیله اون بصورت وارونه آویزون میکنید .
نمک طعام رو با آب مخلوط میکنید و در مخزن میریزید و توسط pH سنج اونو اندازه گیری میکنید و میزان اونو روی 8.5 قرار میدید . حالا به مدت 2 ساعت پمپ هوا رو روشن میکنید تا نمک کاملن با آب مخلوط بشه و آب هم از اکسیژن غنی . بعد از دو ساعت بخاری رو روی دمای 28 درجه تنظیم میکنید و داخل ظرف قرار میدین و مهتابی رو هم روشن میکنید بطوریکه ظرفتون بطور کامل روشن بشه و عمل انکوباسیون آغاز میشه ! اهمیت نور دهی برای این هست که حتا از اولین ساعت های خیس خوردن تخم ها , تابش نور باعث شکفتگی بیشتر و سریعتر تخم ها میشه ! بعد از 5 تا 10 ساعت جریان هوا رو قطع میکنید و صبر میکنید تا جریان آب آروم بشه . حالا تخم هایی که عمل نیومدن یا فاسد شدن , روی سطح آب قرار میگیرن . با یه توری ریز اونها رو میتونید از سطح آب جمع کنید و دوباره پمپ هوا رو روشن کنید . بعد از 20 تا 36 ساعت میگوها از تخم در میان و شروع به شنا کردن میکنن . اندازه اونها کمتر از یک میلیمتر هست .
در این موقع با قطع جریان هوا و ته نشین شدن پوسته ها , بوسیله پیپت و یا سرنگ میتونید به راحتی نوزادان میگو رو جمع آوری کنید . بهترین روش این هست که ظرف رو در کنار منبع نور قرار بدین بطوریکه نیمی از ظرف تاریک باشه و نیم دیگه روشن . نوزادان میگو به سمت نور جذب میشن و به راحتی میتونید اونها رو بگیرید . نکته مهم در تغذیه از آرتمیا این هست که برای لارو ماهی ها نوزادان باید حتمن تازه باشن و نباید بیش از 30 ساعت از شکفتن اونها گذشته باشه چون هم سخت تر میشن و هم ارزش غذاییشون کمتر میشه ! عوامل مهمی که در شکفتن بیشتر تعداد تخمها اثر میذاره ثابت بودن دما و اکسیژن آب و خالص بودن نمک و مقدار اون در حد 15 تا 20ppt و نور دهی مناسب و همچنین نوع تخم هاست .
طرز تهیه انفوزوئر :
انفوزوئرها موجودات تک سلولی و جزو تاژکداران هستن که برای پرورش و تغذیه نوزادان بعضی از انواع ماهی ها که قادر به تغذیه از غذاهای متداول نیستن مثل گورامی ها , مفیده . چون بعضی از انواع نوزادان ماهی به صورت لارو هستن و نمیتونن تا مدتی از غذاهای زنده و یا خشک تغذیه کنن و بهتره به اونها انفوزوئر داده بشه . برای تهیه انفوزوئر کافیه یک ظرف شیشه ای رو از آب پر کنین و جلوی پنجره و در مقابل تابش نور مستقیم خورشید قرار بدین و چند تکه کاه گندم در داخل آب بندازین . بعد از چند روز موجودات ذره بینی بسیار ریزی در آب پیدا میشن که بهترین غذای لاروهای ماهی ها به حساب میان .
- ماهی های زنده , بعنوان بخش دیگه ای از غذاهای زنده بکار برده میشن مخصوصن برای ماهی های گوشتخوار . استفاده از گوپی های وحشی یا کامبوزیا یا ماهی های ریز و کوچک رودخونه ای متداول ترین غذاهای زنده هستن .
نکته !! بعضی آکواریومیست ها تعداد زیادی ماهی ریز رو در آکواریوم ماهی های گوشتخوار میریزن که این اشتباه بزرگیه ! چون تعدادی از اونها خورده میشن و باقی توسط ماهی ها کشته و زخمی میشن و باعث خراب شدن و فساد آب و ایجاد بیماری میشه ! بهتره هر بار فقط چند عدد ماهی در آب بریزید .
- دافنی :
دافنی ها موجودات ریز بی مهره ای هستن که در آب های راکد و استخر پارکها و هر جایی که آب وجود داشته باشه دیده میشن مخصوصن بیشتر در فصل گرما . کافیه با یک تور پارچه ای خیلی ریز اونها رو شکار کنین . پرورش دافنی ها هم خیلی ساده ست و توی یک ظرف شیشه ای آب , مقداری کود حیوانی و یا عصاره گیاهان آبی رو میریزن و دافنی ها سریع زیاد میشن . هر چند تغذیه از دافنی این اواخر منسوخ شده چون هم باعث بیماری روده ای در ماهی ها میشه و هم ممکنه ناقل انگل به ماهی باشه ! - کرم های خاکی , هم جزو غذاهای مورد علاقه بیشتر ماهی ها و مخصوصن ماهی های گوشتخوار هستن . بهتره کرم های خاکی کوچک رو انتخاب کنین تا کرم درشتی رو با قیچی خرد کنین . قبل از تغذیه با کرم خوبه بدنشون رو زیر شیر آب بشورید و بعد لای یک پارچه تمیز در یخچال به مدت 24 ساعت قرار بدین و بعد برای تغذیه ماهی بکار ببرین .
غذاهای گیاهی :
بعضی از انواع ماهی ها هستن که به غذاهای گیاهی برای سرحال بودن نیاز دارن ! به این ماهی ها باید بطور متناوب غذاهای گیاهی در کنار غذاهای دیگه داد . بهترین مکمل های غذایی گیاهی که بیشتر ماهی ها دوست دارن اسفناج و کاهو هست . ماهی های زنده زا مثل مولی ها و دم شمشیری و یا سیلور دالر و گربه ماهی ها باید هر از گاهی با غذاهای گیاهی تغذیه بشن . بهتره از برگهای مغز اسفناج استفاده بشه و اونها رو نیم پز کرد و بعد به ماهی ها داد . همینطور کاهو رو هم میتونید نیم پز کنید و به ماهی ها بدین و یا برگهای لطیف کاهو رو خشک کنید و به صورت پودر شده به ماهی ها بدین . بعضی انواع ماهی ها مثل سیلور شارک از نخود فرنگی پخته و پوست کنده لذت میبرن و هفته ای یکبار خوبه بهش داده بشه ! اما نوع آماده غذاهای گیاهی هم در بازار وجود داره که بصورت قرص هست و خیلی برای ماهی ها مناسبه . میتونین روزانه 2 تا 3 قرص رو استفاده کنید برای شادابی ماهی ها . این قرص ها حاوی جلبک و ویتامینهای مورد نیاز ماهی های گیاهخوار هستن .
در کل برنامه غذایی ای که باید برای ماهی ها بکار برد خوبه متنوع باشه ! یعنی در طول هفته باید از چندین نوع غذا استفاده کنید تا ماهی ها همیشه سلامت و شاداب باشن . بهتره در هفته فقط 2 تا 3 وعده از غذای خشک استفاده کنید و باقی وعده ها رو از غذای منجمد یا زنده . یکروز در هفته حتمن باید به ماهی ها گرسنگی بدین . این برای تمام ماهی ها یک امر واجبه . گرسنگی یکروزه برای ماهی ها مانع از بیمار شدن و چاقی و جمع شدن چربی در کبد شون میشه . البته به استثناء بچه ماهی ها !!!! یعنی 6 روز هفته رو به ماهی ها غذا بدین به این صورت که یکروز غذای خشک , فردا غذای منجمد پس فردا غذای خشک یا زنده و دوباره منجمد و آخر هفته هم گرسنگی ! در موقع غذا دادن به ماهی ها باید توجه کنید که به اندازه و کم به ماهی ها غذا بدین . آکواریومیست های حرفه ای روزانه یکبار به ماهی ها غذا میدن و اونقدری میدن که غذا در عرض 3 – 4 دقیقه خورده بشه و چیزی باقی نمونه . بهتره ماهی ها قبل از سیر شدن بطور کامل غذاشون تموم بشه تا همیشه شاداب بمونن . اگر از غذا دادن به ماهی ها لذت میبرین بهتره در روز 2 وعده بهشون غذا بدین اما در وعده های کم . دقت کنید که زیاد غذا دادن باعث خورده نشدن غذا و جمع شدن در کف آکواریوم میشه و باعث ایجاد گاز متان و آمونیاک میشه و آب رو فاسد میکنه . پس توجه کنید غذا دادن ماهی ها رو به دست افراد نا آگاه نسپارید و از غذا دادن زیاد خودداری کنید . اگر میبینین ماهی ها نوع خاصی ار غذا رو نمیخورن , غذا رو عوض کنین .