روشهای پرورش تیلاپیا

روشهای پرورش تیلاپیا

تیلاپیا در سال های 1950 و 1960 به عنوان یک ماهی شگفت انگیز به بسیاری از کشورها

معرفی شد. اما به دلیل حاصل شدن تجربیات بد حاصل از تخم ریزی زیاد آن در استخرها و

حاصل شدن ماهیان ریز و کم ارزش هنگام صید، بسیاری از پرورش دهندگان از پرورش آن

منصرف شده و آن را یک ماهی هرز نامیدند.

این تصور علی رغم این حقیقت که روشها و تکنیکهای دام پروری در بیش از 20 سال گذشته تحول عظیمی در پرورش تیلاپیا ایجاد کرده اند و آن را به یکی از مهم ترین ماهیان استخوانی قابل پرورش در جهان تبدیل کرده اند ، هنوز در بعضی لحاظ باقی است.
چهار شیوه ذخیره سازی و هچ کردن بیش از سایرین موجب بوجود آمدن این تغییر بودند:

• ذخیره سازی گونه های خوب مانند Oreochromis niloticus به جای Orechromis mossambicus
• دستکاری جنسی بچه ماهیان جوان
• دورگه گیری یا هیبریداسیون
• تغییر هورمون جنسی
شیوه های ذخیره سازی
آسان ترین راه برای بهبود عملکرد، انتخاب بهترین گونه تیلاپیا است.
O. mossambicus اولین گونه تیلاپیا است که در سراسر جهان پراکندگی دارد . اما بیشترین خصوصیات نامطلوب را نیز دارا است . تخمهایشان دارای اندازه بسیار کوچک هستند ، به سختی رشد کرده و سایز قابل فروش بازار( g 100 + ) می رسد.
O.mossambicus به O.niloticus یکی از دلایل اصلی تولید شگفت انگیز در کشورهایی چون تایوان و فیلیپین است.

- دستکاری جنسی جوانها

تفاوتهای بارز و آشکاری بین جنسهای نر و ماده در گونه های تیلاپیا وجود دارد. از جمله این تفاوتها شکل اندام تناسلی، ریخت شناسی باله ها و رنگ بالغ ها می باشد. تشخیص جنسی ماهیان بزرگ نسبت به ماهیان کوچک راحت تر است. بصورتیکه اندام تناسلی آنها کاملا قابل رویت است. کارگران ماهر و زبردست در هچری ها می توانند بیش از 95 درصد جمعیت نر را به 5 تا 7 سانتی متر برسانند. این مسئله به استفاده از ذره بین و نیز ابزار رنگ کننده (جوهر، مالاشیت گرین و...) برای علامت گذاری ومشخص کردن اندام تناسلی کمک می کند.

دستکاری جنسی نیازمند یک سری تجهیزات پیشرفته نوزادگاهی برای پرورش بچه ماهیان نورس تا مرحله تولید بچه ماهیان انگشت قد پیشرفته که قادر به فعالیت جنسی در وزن حدود

20 گرمی باشند، دارد.

ماهیان دارای این سایز قادر به مقاومت در مقابل استرسها، دستکاریها و شکارچیان هستند. اما به هر حال این روش یک فعالیت نسبتا کم راندمان برای تولید جمعیت تمام نر است. بطوریکه نیمی از ماهیان غیر قابل قبول هستند. ماده های به درد نخور را می توان فروخت یا به مصرف خوراکی رساند.

- دورگیری ( هیبریداسیون )

ژنتیک تیلاپیا بسیار پیچیده می باشد .دو رگه گیری بین گونه ای ممکن است گاهی اوقات به تولید بچه هایی با نسبت جنسی متفاوت ( بیشتر نر نسبت به ماده یا بیشتر ماده به نسبت به نر ) بی انجامد . بیش از 25 ترکیب هیبریدی متفاوت از تیلاپیا ها تولید 80% نر را نشان می دهد .

( این یک اتفاق دلخواه برای پرورش دهندگان است . زیرا نرها نسبت به ماده ها سریعتر رشد

می کنند .)

اصولااز دورگه گیری استفاده تجاری نمی شود. زیرا بجز نسبت جنسی حاصل مطلب زیاد دیگری در مورد خصوصیات دورگه های متولد شده هنوز کشف نشده است.
O.hornorumتنها گونه شناخته شده ای است که در اثر ترکیب شدن با O.niloticus یا O.mossambicus چمعیت تمام نر تولید می کند.

ماده O.niloticus و نر O.aureus جمعیت دورگه های 80 تا 90 درصدی نر تولید می کنند که قدرت رشد را از O.niloticus و تحمل در برابر سرما را از O.aureus به ارث برده اند.

- تغییر هورمونهای جنسی

این روش یک شیوه موثر گران قیمت برای تولید جمعیت تمام نر (100% نر) است . در این

روش به یک تانک یا قفس توری کوچک نیاز است تا بچه ماهیان در مرحله جذب کیسه زرده

یا اولین تغذیه در آن جمع شوند.

(چنانچه یک هفته از این مرحله بگذرد بچه ماهیان نورس بصورت ماهیان ماده منتشر و رها

سازی می شوند .)

بچه ماهیان نورس درون تانک باید از غذاهای حاوی هورمون های تغییر دهنده جنسیت تغذیه شوند. غذا باید بلافاصله توسط بچه ماهیان نورس خورده شود . دراین صورت آنها دارای

شرایط مناسب خواهند شد .

در ادامه به روش آماده سازی غذاهای حاوی هورمونهای جنسی اشاره شده است:

1 . مخلوط کردن 30 تا 70 میلی گرم هورمون (میتل یا اتی نیل تستسترون در 700 میلی لیتر اتانول 95% )

2 .افزودن 700 میلی لیتر هورمون حلال به هر کیلوگرم از غذای مناسب مورد نظر
3 . به خوبی مخلوط و خشک کردن

4 .افزودن مکمل ها
5. قرار دادن در فریزر یا جای خنک (در صورتی که غذا بلافاصله مصرف نشود.)

6 . خوردن غذا به میزان 10- 30% از وزن بدن در روز، به دفعات حداقل 4 بار در روز و به مدت 21 تا 28 روز این کار ادامه یابد.

افزایش تولید تخم تیلاپیا

اگرچه تکثیر (تخم گذاری) تیلاپیا به طور کثیری در استخرهای بدون مدیریت و غیر قابل کنترل انجام می گیرد. اما فرآوری پایین آن به این معناست که پرورش این ماهی برای تبدیل بچه ماهیان نورس به بچه ماهیان انگشت قد نیاز به سرمایه گذاری دارد. سیستم هایی که برای این کار استفاده می شوند شامل استخرها، تانکها و قفسهای توری کوچک هستند. سیستم های تکثیر این ماهی وابسته به رفتار طبیعی آن است.

- رشد و تولید محصول در آبزی پروری :

تحت شرایط خوب پرورشی در عرض 5 تا 8 هفته 1 گرم ماهی در استخرتمام نر به 1 تا 2 انس (20تا 40 گرم ) رسیده سپس در استخر های پرورشی ذخیره می شوند. در پرورش تک جنسی تحت رژیم خوب حرارتی معمولا نرها در عرض 3تا 4 ماه به وزن 2/1 پوند (200 گرم )، 1 پوند (400 گرم) در عرض 5-6 ماه و 5/1 پوند (700 گرم) در عرض 8-9 ماه می رسند . در تولید اقتصادی ، تولید ماهی 1 پوندی (400-500 گرم ) شامل ذخیره 6000 تا 8000 ماهی نر در آکربا هوادهی یا 20000 تا 28000 ماهی نر در آکر در جائی که 20 درصد آب استخر روزانه تعویض می شود. بعد از 6 ماه تغذیه با غذای خوب با کیفیت هر استخر می تواند 5000 تا 7000 پوند در آکرو18000 تا 20000 پوند در آکر به ترتیب ماهی تولید کند .

اگر دوره رشد طولانی تر از 5تا 6 ماه برسد (جهت بزرگتر شدن ماهیان ) در حقیقت از جنبه تولید مثلی یک ریسک به حساب می آید زیرا تعداد کمی ماهی ماده به طور غیر عمد در گله نرها وجود داشته که هم زمان به بلوغ جنسی میرسند و جمعیتشان در استخر زیاد می شود. بالطبع پرورش دهند ای که آرزو دارد ماهی با وزن فیله 5 انس (ماهی با وزن 2پوند ) داشته باشد می بایستی اضافه کند. فاز دوم پرورش را به همراه ماهی ماده و بچه ماهیانی که می بایست از استخر حذف شوند یا با یک ماهی شکارچی حذف شوند. در صد امعاء و احشاء تیلاپیا به نسبت قزل آلا و گربه ماهی پایینتر است. معمولا تیلاپیا بدون سر 51 تا 53 درصد وزن بدن دارای امعاء و احشاء و 32 تا 35 درصد فیله است (جدا کردن از استخوانهای متصل به هم در طول خط جانبی ). تکثیر این ماهی وابسته به رفتار طبیعی آن است. ( 12 )

- استراتژی پرورش ماهی جهت جلوگیری از افزایش جمعیت شامل :

1 - استفاده از کیج جهت پرورش در جایی که قبل از اینکه ماده ها بتوانند تخمها را دهان جمع آوری کنند ، از بین چشمه های تور به کف استخربرود .

2- پرورش توام با یک ماهی درنده، مانند ماهی باس دهان گشاد (400 قطعه در آکر)هر آکر4045 متر مربع می باشد. ( 12 ) و می توان از سوف انگشت قد استفاده کرد . ( 5 )

3- پرورش به صورت تک جنسی ( Mono sex ) ( 12 )

که بهتر است فقط از نرها در این گونه پرورش استفاده شود . که در نتیجه آن نه تنها از رشد زیاد جمعیت جلوگیری می شود بلکه از آنجایی که نرها حدود دو برابر سریعتر از ماده ها رشد می نمایند و حجم و وزن مواد تناسلی در آنها کمتر از ماده هاست ، لذا این روش توجیه اقتصادی بیشتری دارد . ( 5 )

- روشهای غالب کردن ماهیان نر شامل :

1- جدا کردن دستی ماهیان مبنی بر دیدن و امتحان کردن برآمدگی تناسلی( منفذ جنسی ) در ماهیان جوان (Hand-sexing) ( 12 )

جنسیت انگشت قد ( 25 گرمی از طریق بررسی تناسلی که دقیقا بعد ازمخرج قرار دارد ، تعیین می شود . در ماهیان نر منفذ تناسلی تنها ردارای یک سوراخ است ( منفذ ادراری ، در حالیکه در ماده ها دو سوراخ قابل رؤیت بوده که یکی مجرای تخم بر برای خروج تخمها و دیگری سوراخ ادراری است . برای رؤیت بهتر می توان با ریختن یک قطره رنگ غذا یا متیلن بلو روی ناحیه تناسلی قابلیت دید را افزایش داد. ( 5 )
2- هیبرید میان دو گونه جهت تولید فرزندان تمام نر (مثلا تیلاپیای نیل یا موزامبیک ماده با با تیلاپیای نر آبی یا زنگبار .)

3- دادن غذای حاوی هورمونهای نر ساز به بچه ماهیان تازه تفریخ شده به مدت 3 تا 4 هفته
(sexreversal) .
4- تکنولوژی تولید نرهای yy (که نتایج آن هنوز در دست بررسی می باشد)