پرورش صدف
پرورش صدف
با توجه به رشد بی سابقه جمعیت جهان، منابع غذایی دریایی و فعالیت های آبزی پروری مختلف از جمله پرورش صدف، نقش مهمی را در تولید پروتئین حیوانی ایفا می کنند. امروزه، کشت و پرورش صدف خوراکی، جهت افزایش تولید غذا و پروتئین در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در صورتی که پرورش صدف به طور چشمگیری افزایش پیدا کند، راه حل موثری در جهت تولید پروتئین حیوانی ارزان قیمت و همچنین، مبارزه با سوء تغذیه پروتئینی خواهد بود. (میزان پروتئین گوشت صدف با گوشت مرغ یا گوشت خوک برابری می کند.) علاه بر این؛ پرورش صدف موجب اشتغال زایی و کسب درآمد فراوان و در نتیجه پیشرفت اقتصادی جوامع ساحلی شده است. کشورهای اسپانیا، هلند، فرانسه، ایتالیا، ژاپن و آمریکا از مهم ترین کشورها در پرورش صدف های خوراکی بوده و کشورهای دیگر مانند نیوزلند، مکزیک، تونس، جمهوری کره و کانادا نیز درصد کمتری از تولید و پرورش صدف را به خود اختصاص داده اند. کشت و پرورش صدف خوراکی یکی از فعالیت های جدید و درآمدزا در مناطق ساحلی است که در ایران نیز به خصوص در سواحل خلیج فارس و دریای عمان، شرایط مناسبی برای پرورش این محصول با ارزش و مغذی وجود دارد. تجارت تولید و پرورش صدف، یکی از تجارت های ایده آل و مطرح و در عین حال جدید در سطح بین الملل می باشد. پرورش صدف در سال 2002، بعد از پرورش ماهیان آب شیرین، در رتبه دوم تولید و پرورش آبزیان در جهان قرار گرفته است.
به چند دلیل مهم، نوع پرورشی صدف ها ارزش اقتصادی بیشتری دارد :
– صدف های طبیعی جمعیت کم و محدودی دارند.
– عدم دسترسی کافی به صدف های طبیعی برای بالا بردن میزان عرضه و استفاده همگانی
– ظاهر صدف های پرورشی به دلیل برخورداری از بستر مناسب و اقدامات لازم خیلی زیباتر از انواع طبیعی آن است.
– در صدف طبیعی، نمی توان از آلودگی صدف جلوگیری نمود، اما با استفاده از روش پرورش صدف، می توان به راحتی صدف ها را از محل آلودگی دور کرد.
– طعم صدف های پرورشی به علت آلودگی کمتر، دلپذیرتر است.
– جمع آوری صدف های پرورشی آسانتر و اقتصادی تر است. (هنگام جمع آوری صدف ها از طبیعت، آنهایی که به بستر چسبیده اند، هنگام کنده شدن آسیب می بینند و ارزششان کاهش می یابد.)
– مرگ و میر، تلفات و تغییرات فیزیکی گوشت، در روش پرورش صدف، بسیار پایین است.
آشنایی با انواع صدف های پرورشی
به جانوران نرم تنی که دارای پوشش سخت خارجی هستند؛ صدف گفته می شود. مانند جانوران دوکفه ای و شکم پایان و همچنین؛ در برخی مواقع، به پوسته حلزون نیز صدف گفته می‌شود. جنس پوسته صدف از سیلیکات است. صدف ها، یک یا دو کفه سفت آهکی دارند که از بدن نرم شان در مقابل خطرها و آسیب های محیطی محافظت می کند. برخی از انواع صدف ها، قابل خوردن هستند. در ایران نیز صدف ها را به عنوان جانور مروارید ساز می‌شناسند که در واقع، همان صدف های دو کفه ای هستند. رنگ صدفی همان رنگ مروارید است. علاوه بر کاربرد خوراکی؛ از صدف ها، به عنوان ابزار تزئیناتی و دکور نیز، در منازل و مکان های مختلف استفاده می شود. انواع مختلف صدف های پرورشی عبارت اند از :
– خانواده اوستریده
این خانواده، از نظر ارزش و میزان پرورش صدف، رتبه اول را در جهان دارا می باشند. در زبان انگلیسی به آنها اویستر می گویند.
– خانواده هالیوتیده
در فرانسه به این صدفهای پرورشی، آبالون گویند. صدف آبالون اغلب توسط دانشمندان، با نام گوش دریایی نیز معروف می باشد. این نوع از صدف بیشتر در رنگ های سبز، آبی، خاکستری و قهوه ای دیده می شوند و درخشندگی چشمگیر و بی نظیری نیز دارند. صدف آبالون در مناطق استرالیا و نیوزلند، Paua نامیده می‌شود.
– خانواده مرسراریده
به این خانواده کلام نیز می گویند. این خانواده از صدف های پرورشی، بزرگترین صدف های جهان می باشند.
– خانواده پکتنیده
به این نوع صدفها، اسکالوپ می گویند. این خانواده، جزو نرم تنان گران قیمت بوده و در مناطق معتدل و نیمه گرمسیر پرورش می یابند.
– خانواده آرسیده
به آنها کوکل یا کاکل گویند. این خانواده شامل، پرگوشت ترین و حجیم ترین صدف ها می باشند.
بدون شک، فعالیت در زمینه کشت و پرورش صدف های خوراکی می تواند به عنوان فعالیتی نوین در جهت تامین پروتئین و ارزآوری برای ایران، در نظر گرفته شود.
پرورش صدف شامل دو مرحله می باشد:
مرحله اول : شامل جمع آوری صدفچه ها به منظور رشد و پرورش
مرحله دوم : شامل پرواربندی صدفچه های جمع آوری شده تا رسیدن به اندازه مورد نظر برای فروش و ارائه در بازار می باشد.
دو روش کلی برای جمع آوری صدفچه ها وجود دارد :
پرورش صدف
- روش روی بستر یا کفی
- روش بالای بستر یا شناور
ارزانترین و کمبازده ترین روش جمع آوری صدفچه ها، روش روی بستر است. برای پرورش صدف به سرمایه هنگفتی نیاز نیست و آشنایی با فناوری ساده پرورش این جانور آبزی به وسیله روستاییان کافی است.
صدف ها از چه موادی برای تغذیه استفاده می کنند؟
صدف ها برای تغذیه از جلبک ها و میکروارگانیسم های کوچک استفاده می کنند. میکروارگانیسم به موجوداتی که فقط با میکروسکوپ دیده می شوند، گفته می شود. این مواد، هنگامی که پوسته صدف باز می شود، به وسیله آبی که به طور دائم با پوسته برخورد دارد، وارد بدن او می شوند. در واقع؛ غذا از آب گرفته شده و از طریق ماده مخاطی که به وسیله آبشش های این موجود ترشح می شوند، بلعیده می شود.
کاربرد های مختلف صدف ها
１- برای مصارف غذائی مردم برخی مناطق
２- خشک نمودن و فروش آن به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس
３- خشک نمودن آن برای دام
４- استفاده ماهیگران از صدف به عنوان طعمه قلاب
５- فروش صدف تازه برای مراکز تکثیر و پرورش صدف
６- صدف تا ۱۹۳۳ پول رایج کشور پاپوا گینه نو بود.
７- صدف ها نقش مهمی در تصفیه آب دارند.
خواص صدف های خوراکی
صدف حاوی مقدار زیادی روی است. این ماده برای ساخته شدن اسپرم و تستسترون (هورمون مردانه) ضروری است. همچنین؛ صدف از ماده دوپامین تشکیل شده است، این ماده باعث افزایش ترشح هورمونی می شود که تمایل جنسی را افزایش می‌دهد. صدف های خوراکی با حفظ سطح کلاژن پوست، باعث می شود تا پوستی جوان، صاف و انعطاف پذیر پیدا کنید. نوعی قند در صدف و پوسته موجودات دریایی وجود دارد که موجب درمان ضایعات نخاعی می شود. علاوه بر این، صدف خوراکی، با داشتن روی مورد نیاز بدن، موجب بهبود حافظه و عملکرد مغز خواهد شد.
