مروری بر تک جنس سازی ماهی تیلاپیا

 مروری بر تک جنس سازی ماهی تیلاپیا

در بسیاری از کشورها طی دهه های گذشته پرورش تیلاپیای دوجنس بسیار رایج بوده اگرچه در دو دهه اخیر توجه خاصی به پرورش تیلاپیای تک جنس شده است. تیلاپیای تک جنس ویژگی هایی ازقبیل رشد زیاد و بازده مناسب مصرف غذایی، تحمل زیاد در برابر شرایط سخت محیطی مانند دما، شوری، کاهش اکسیژن حل شده، حفاظت بیشتر از انرژی، درگیری کمتر بین ماهیان، ماهیان بزرگ و هم اندازه در هنگام برداشت، کیفیت و ظاهر بهتر گوشت، مقاومت بیشتر در برابر استرس و بیماری ها و کنترل تولیدمثل دارد که سبب می شود به عنوان گزینه خوب در آبزی پروری مطرح باشد.

تولید تیلاپیای تک جنس به روش های رقم بندی یا دسته بندی دستی، تغییر جنسیت هورمونی، هیبریداسیون بین گونه ای، نرزایی و ماده زایی و ترنس ژنی امکان پذیر است. درمجموع، کاربرد خوراکی هورمون بدلیل ضریب اطمینان بالا و اقتصادی بودن متداول ترین روش نرسازی در کارگاه های تجاری تولید بچه ماهیان تک جنس در کشورهای مختلف است.

باید توجه داشت که برای مقایسه میزان خلوص نمونه های نر ژنتیکی و نرهای فتوتیپی باید آنها را در شرایط مشابه پرورش داد.

پرورش در حوضچه نشانگر میزان تک جنس بودن نخواهد بود چراکه حتی اگر نمونه های دوجنس (از جمعیت طبیعی) در شرایط متراکم در حوضچه پرورش داده شوند، تکثیر صورت نخواهد گرفت.

پس از ورود تیلاپیا در پاییز 1387 به مرکز تحقیقات آبزیان آب های شور در حومه بافق، مطالعه تولید تیلاپیای تک جنس نر به روش هورمونی به موازات دیگر مطالعات طرح معرفی تیلاپیا به صنعت تکثیر و پرورش آبهای داخلی مناطق کویری ایران انجام شد و دانش فنی آن به ثبت رسید.

 مروری بر تک جنس سازی ماهی تیلاپیا

تجربه موفقیت آمیز پرورش تیلاپیا در استخرهای خاکی مزرعه بخش خصوصی در حومه شهرستان بافق بااستفاده از بچه ماهیان تیلاپیای تک جنس تولید شده در مرکز تحقیقات آبزیان آب های شور با خلوص بیش از 99% در فصل پرورش جاری صورت گرفت.

مطالعات مربوط به تولید تیلاپیای نر ژنتیکی (ابرنر) نیز با هدف بومی سازی این فناوری در مرکز آغاز شده است هرچند روش اقتصادی رایج جهان برای تک جنس سازی تیلاپیا روش هورمونی است.

نکته قابل توجه اینکه علیرغم آنکه اغلب بر مهاجم بودن ماهی تیلاپیا تأکید می شود، گونه تیلاپیای نیل که گونه ای اقتصادی بوده و بیش از 80% تولید تیلاپیای جهان را شامل می شود و دانش فنی تکثیر و پرورش آن طی اجراء پروژه های متعدد در مرکز بدست آمده و به ثبت رسیده است در فهرست 100 گونه مهاجم IUCN قرار ندارد هرچند از تیلاپیای گونه موزامبیک در این فهرست نام برده شده است.