ماهی خاویاری و آشنایی با نحوه حفظ ذخایر ارزشمند آن

 ماهی خاویاری که یکی از مهم ترین گونه های آبزی اقتصادی در ایران و جهان به شمار می روند. ماهی خاویاری از گزینه های مناسب برای آبزی پروری محسوب می شوند.  ماهی خاویاری  بدلیل تولید  گوشت و خاویار بسیار مرغوب، سازگاری بالا با شرایط پرورشی در بسیاری از منابع آبی داخلی کشور برای تامیین نیاز های پروتئینی  و  مشاغل جدید در جامعه ارزشمند می باشد.

دلایل خطر انقراض ماهی خاویاری  

صید بی‌رویه، کاهش زیستگاه و بسترهای آلوده تخم‌ریزی سبب شده است که این‌ ماهیان در فهرست ماهیان در معرض خطر اتحادیه بین‌المللی حفاظت از منابع طبیعی (International Union for Conservation of Nature (IUCN قرار گیرند . همچنین از سال ۱۹۹۷ نام این ماهیان در فهرست کنوانسیون بین‌المللی نظارت بر تجارت گونه‌های در معرض خطر (CITES) قرارگرفته است .
از دلایل دیگری که به روند کاهش ذخائر این گونه های ارزشمند تاثیر گذارده می توان به تغییر رژیم آبی رودخانه های اصلی منتهی به دریای خزر، احداث سد و پل بر رودخانه های اصلی حاشیه دریای خزر و استفاده از آب رودخانه ها برای مصارف کشاورزی و ورود انواع سموم کشاورزی و آلودگی شهری وهمچنین کاهش تولید و رهاسازی بچه ماهی با هدف بازسازی ذخائر در بسیاری از کشورهای شوروی سابق اشاره نمود.

آلودگی آبها، نابودی مناطق تخمریزی، افزایش صید قاچاق، توسعه میادین نفتی و عللی که در بالا ذکر شد موجب شد که میزان صید در دریای خزر و حوزههای آن با کاهش شدید مولدان در محیط طبیعی (دریای خزر) و از طرفی تهدید عدم تامین بچه ماهی مورد نیاز کارگاه پرورشی نیاز به تکثیر مصنوعی از طریق هورمون تراپی به موقع تاسماهیان پرورشی و در پی آن زنده نگهداشتن ماهی بعد از عملیات تکثیر، مناسب ترین راه برای مقابل با این تهدید باشد.

یکی از مهمترین راه حلهایی که دانشمندان جهت حفظ نسل ماهی خاویاری با ارزش توصیه نمودهاند پرورش تمام دورهای تاسماهیان است که طی آن تمام امور مولدسازی، تکثیر و پرورش، تولید گوشت و حتی خاویار در مزارع پرورش ماهی صورت میگیرد.

مزایای تکثیر مصنوعیماهی خاویاری پرورشی

استحصال تخمک و اسپرم با کیفیت مناسب جهت لقاح
جلوگیری از کشتار و استفاده چند باره از مولدان
کاهش فشار صید ذخایر طبیعی
کمک به حفظ ذخایر طبیعی
اشتغال زایی و درآمد زایی

تاریخچه تکثیر مصنوعی ماهی خاویاری

روسها اولین کسانی بودند که اقدام به تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری در جهان نمودند. اولین تکثیر تاس ماهیان در روسیه در سال ۱۸۶۹ میلادی انجام گرفت. در کشور ما اولین بار در سال ۱۳۰۱ تکثیر مصنوعی تاس ماهیان در منطقه کیسوم در رودخانه سفیدرود انجام گرفت. تکثیر انبوه تاس ماهیان با احداث مجتمع شهید بهشتی در سال ۱۳۵۱ آغاز شد.

مراحل تکثیر مصنوعیماهی خاویاری

با نمونه برداری از تخمکهای مولدین ماده و بررسی مهاجرت هسته تخمک به طرف قطب جانوری مناسب بودن مولدین برای تزریق هورمون مشخص میشود. پس از تزریق هورمون به مولدین نر و ماده و استحصال مواد تناسلی (تخمک و اسپرم) عمل لقاح صورت گرفته و پس از رفع چسبندگی تخمها با سوسپانسیون گل رس و یا محلول تانن و یا شیر خشک تخمهای لقاح یافته به دستگاههای انکوباتور منتقل میشو ند. لاروها بسته به درجه حرارت و گونه ماهی ( ۱۲-۷روز) از تخمها خارج شده و پس از آن لاروهایی که دارای کیسه زرده میباشند به حوضچه های پروش لارو انتقال می یابند.