تکثیر مصنوعی ماهیان خاویاری دریای خزر از جمله قره برون، چالباش،شیپ، ازون برون وفیل ماهی بمنظور بازسازی ذخایر این ماهیان هر ساله توسط مجتمع تکثیر و پرورش بچه ماهیان خاویاری کارگاه شهیدرجایی انجام می‌شود. هدف از انجام این مطالعه، بررسی نرماتیو تکثیر، ماهیان خاویاری و برآورد تعداد و بررسی کیفیت (آلودگی‌ها، ضریب چاقی،سرعت رشد، شاخص سیری ، بررسی میزان چربی و پروتئین) در هنگام رهاسازی می‌باشد. درارتباط با نرماتیو تکثیر عملیات تزریق وتخمکشی در 18 مرحله برروی 115 قطعه مولد صورت گرفت که طی آن درمجموع 87 قطعه (75%)به تزریق هورمون وغده هیپوفیز پاسخ مثبت دادند.بدین ترتیب، متوسط نسبت وزن تخمدان به وزن ماهی 16%،متوسط درصد لقاح 3/76%،متوسط درصد تفریخ 2/59%ومتوسط بازماندگی لارو درونیرو 8/77%بوده است. درصدتلفات قارچی طی انکوباسیون تخم 2/38درصدتخمهای لقاح یافته بوده است.نتایج حاصله درسال 1381نشان می‌دهد که در مجموع، تعداد 3459803قطعه ازماهیان مذکور تکثیر، پرورش و در رودخانه‌های تجن، لاریم، گهرباران و سردآبرود رهاسازی گردید. سهم هریک از گونه‌های مذکور بترتیب درکارگاه خصوصی ،(352865قطعه 100%بامیانگین وزن 58/3گرم)ودرکارگاه شهیدرجایی بترتیب (2898086 قطعه،27/93% با میانگین وزن 84/3گرم) ، (110020قطعه54/3% با میانگین وزن 88/9 گرم) ، (29252قطعه، 94/0% با میانگین وزن 6/6گرم) ، (67080قطعه، 1/2% با میانگین وزن 9/5گرم) و(2500قطعه 08/0% با میانگین وزن 20گرم) برآورد شده است.. نتایج حاصل از بررسی ضریب چاقی در پایان دوره در کل بچه ماهیان‌استخرهای پرورشی‌کارگاه شهیدرجایی به تفکیک گونه، قره برون 40/0 چالباش،37/0وبچه ماهیان ازون برون31/0 می‌باشد که در درجه بندی ضرایب چاقی در رده متوسط قرار دارند.
شایان ذکر است که نتایج حاصله از ضریب چاقی بچه ماهیان قره‌برون کارگاه شهیدرجایی حاکی ازآن است که 5/7درصدازبچه ماهیان استخرهای زیرکشت ضریب چاقی بالای 5/0(یعنی دررده خوب)،1/19درصدضریب چاقی بین 49/0-4/0(یعنی دررده متوسط ) و2/73درصدضریب چاقی کمتراز4/0(یعنی دررده ضعیف )قرارداشته‌اند. درارتباط بابچه ماهیان قره برون کارگاه خصوصی ،42/1درصدازبچه ماهیان استخرهای زیرکشت ضریب چاقی کمتراز4/0(یعنی دررده ضعیف )ومابقی55/98درصدآنهاضریب چاقی بین 49/0-4/0(یعنی دررده متوسط)قرارداشته اند. نتایج حاصل از بررسی تغذیه طی دوره پرورش حاکی از آن است که در سال 81از مجموع 300 قطعه‌بچه ماهی‌قره برون مورد بررسی، 61 قطعه (3/20%) از تغذیه مناسب برخوردار بوده‌اند.
بررسی میکروب شناسی تخم، لارو و آب در ماهیان خاویاری نشان داد که نمونه‌های فوق دارای باکتریهای مختلف هوازی در حد استاندارد و معمول بوده است. در ارتباط با بررسی باکتریایی، تمام بچه ماهیان مورد آزمایش فاقد آلودگی بوده‌اند. همچنین در ارتباط با بررسی‌های انگلی بچه ماهیان تا پایان دوره پرورشی نیمی از استخرها فاقد بیماری انگلی بوده و در استخرهایی که بچه ماهیان آن آلوده به انگل بوده از مجموع 4 قطعه بچه ماهی قره‌برون و 22 قطعه بچه ماهی چالباش مورد بررسی، 49 قطعه بچه ماهی قره‌برون (5/18%) و 2 قطعه بچه ماهی چالباش (9%) آلوده به انگل تریکودینا و 11 قطعه بچه ماهی قره‌برون (16/4%) و 4 قطعه بچه ماهی چالباش (18/8%)آلوده به انگل دیپلوستوموم بوده است. در مجموع، از 5/18 درصد آلودگی تریکودینا میزان شدت آلودگی به این انگل 4/6% کم، 8% متوسط و 1/4% شدید بوده است. شدت آلودگی به انگل دیپلوستوموم در تمام موارد کم بوده است. در بررسی‌های قارچی نمونه‌های مورد بررسی، از تخم و لارو ماهیان خاویاری ساپروکلینا و ساپروفیت‌ها جدا گردیدند و درخصوص بچه ماهیان خاویاری ساپروفیت جدا گردید.
| تعداد انگل (دیپلوستوموم) موجوددر چشم | تعداد بچه ماهی آلوده به‌دیپلوستوموم (قطعه) | درصد بچه ماهیان‌آلوده |
| 1 | 3 | 27/27 |
| 3 | 1 | 09/9 |
| 4 | 3 | 27/27 |
| 5 | 1 | 09/9 |
| 6 | 1 | 09/9 |
| 10 | 1 | 09/9 |
| 21 | 1 | 09/9 |
| جمع | 11 | 100 |