پرورش حلزون، یک کسب و کار کوچک پرسود
امروزه ارایه ایده برای راه اندازی یک کسب و کار کوچک در نظر اول ممکن است با چالش روبرو باشد و در دنیای پر از اطلاعات اینترنتی شاید شما با انواع مختلف ایده روبرو شوید. اما آنچه در فاز اول مطرح است، آگاهی داشتن کامل از جنبه های مختلف ایده و در نهایت سود آور بودن کسب و کار است. حوزه کشاورزی یکی از حوزه هایی است که با توجه به اقلیم مناسب کشور در نقاط مختلف، می توان کسب و کارهای کوچک سودآوری را در آن حوزه به راه انداخت. پیش از این به ۹ مورد این ایده ها اشاره کردیم. در این مقاله و موارد پیش رو در نظر داریم به صورت خاص به هر یک از موارد به صورت مجزا بپردازیم. به اولین بخش این سری مقالات با عنوان پرورش حلزون توجه کنید.
پرورش حلزون ؛ یک کسب و کار کوچک شکم پرکن و مقوی!
با افزایش جمعیت در جهان یکی از دغدغه های بزرگ تامین نیازهای ضروری انسانها از جمله خوراک آنهاست. هیمن امر موجب شد تا بشر به دنبال راه حلی برای حل این د غدغه ها برود. یکی از این راه ها پرورش حلزون است. جالب موجود کوچکی که حتی گاهی نقش آفت را برای کشاورزان بازی می کند. دقیقا هیچ سند معتبری در مورد زمان و مکان شروع مصرف حلزون به عنوان مکمل غذایی وجود ندارد، اما از تاریخ اینطور برمی آید که گوشت حلزون از زمان ماقبل تاریخ توسط انسانها در سراسر جهان مصرف می شده است. گوشت حلزون سرشار از پروتئین (۱۶-۱۲%) و آهن (۵۰-۴۵ میلی گرم در کیلوگرم) بوده و چربی کمی دارد و تقریباً حاوی تمام اسیدهای آمینه مورد نیاز انسان است.
البته باید توجه داشت که تنها گروهی از حلزون های خوراکی هستند و گوشت آنها به عنوان یکی از گران قیمت ترین و لذیذ ترین وعده های غذایی در دنیا، مورد مصرف بسیاری از افراد قرار می گیرد. یکی از مهم ترین گونه هایی که جهت مصارف خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد حلزون اسکارگو است و خوراکی هم که از این جاندار تهیه می گردد به همین نام شهرت دارد.
باتوجه به اینکه خوراک اسکارگو در کشور های شرق آسیا و اروپایی نظیر فرانسه و انگلستان تقاضای زیادی دارد،
بسیاری از این کشورها توانسته اند با راه اندازی مزارع پرورشی و توسعه مراکز آموزش پرورش حلزون اسکارگو به این نیاز جامعه خود پاسخگو باشند.
پرورش حلزون، یک کسب و کار کوچک پرسود
پرورش حلزون یک کسب و کار کوچک با کاربرد چند وجهی
- محیط پرورش : حلزون ها سازگار با محیط زیست هستند ، زیرا برخلاف مرغ یا خوک ، نه حلزون و نه فضولات آن بوی تندی نمی دهند. حلزون ها را حتی می توان در حیاط خلوت خانه پرورش داد.
- سرمایه گذاری: از نظر هزینه، سرمایه گذاری برای تجهیزات فنی ، پرسنل پرورش حلزون به عنوان یک کسب و کار کوچک در مقایسه با سایر انواع حیوانات (مرغ ، خوک ، بز ، گوسفند ، گاو) نسبتاً کم است.
- آرایشی و بهداشتی: ماده ژلاتینی و لزجی که از حلزون ترشح می شود برای ساخت انواع کرم های آرایشی و بهداشتی استفا قابل استفاده است. این ماده ژلاتینی به دلیل غنی بودن از هیلارونیک اسید، کلاژن و آنتی اکسید دارای خاصیت جوان کنندگی و شادابی پوست دارد و سالهاست که در بسیاری از کلینک های زیبایی به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.
- مواد لزج حلزون به بازسازی سلول های پوست صورت کمک می کند، به این صورت که راه رفتن حلزون روی صورت می تواند پوسته صدمه دیده را درمان کند.
- همچنین از حلزون زنده برای درمان التهاب پوستی، شفافیت و درخشندگی پوست، رفع تیرگی و لکه های پوستی و جلوگیری از چین و چروک پوست استفاده می شود که این درمان تحت عنوان حلزون تراپی شناخته شده است.
- پزشکی :گوشت این جانور به دلیل بالا بودن میزان پروتئین، اسید های چرب ضروری ( امگا ۶ و ۳)، مواد معدنی ( آهن، فسفر و سلنیوم) و ویتامین ها به خصوص ویتامین E، و ویتامین های گروه B برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های قلبی، عصبی، سردرد، انواع سرطان، بیماری های پوستی و کاهش درد های قاعدگی مورد استفاده قرار می گیرد.
حلزون حتی نقش مهمی در طب سنتی ایفا می کنن. در غنا ، اعتقاد بر این است که مایع مایل به آبی رنگی که از پوسته هنگام جداسازی گوشت برداشته می شود برای رشد نوزاد مفید است. مقدار بالای آهن گوشت در درمان کم خونی مهم تلقی می شود.
- زینتی:گونه های خاصی از حلزون به دلیل دارا بودن پوسته و صدف زیبا به رنگ های گوناگون، به منظور تهیه کلکسیون های گران قیمت پرورش داده می شوند.
پرورش حلزون، یک کسب و کار کوچک پرسود
محدودیت ها و چالش های پرورش حلزون
هر کسب و کار کوچک و بالاخص نوآورانه در کنار مزایایی که دارد ممکن است جهت تطابق با شرایط هر منطقه که فعالیت در آن انجام می گیرد، نیازمند اتخاذ تصمیماتی جهت بومی سازی آن باشد. پرورش حلزون نیز از این قاعده مستثنی نیست. اگر بدنبال راه اندازی این کسب و کار هستید به موارد و چالش های زیر توجه داشته باشید:
- محدودیت آب و هوایی : برای پرورش حلزون به محیطی با آب و هوای مرطوب گرمسیری که دما و رطوبت نسبی زیاد دارند نیاز خواهید داشت. منطقه مورد نظر ترجیحاً باید بدون فصل خشک و دارای ریتم نسبتاً ثابت از شب و روز باشد.
- محدودیت های فرهنگی:برخی از افراد گوشت حلزون را یک غذای لذیذ می دانند ، در حالی که برخی دیگر حتی به دلایل مذهبی یا فرهنگی حاضر به لمس آن نیستند.
- رشد:حلزونها حیوانات نسبتاً کند رشدی هستند. علاوه بر این، تنها ۴۰ درصد از وزن حلزون زنده را گوشت تشکیل می دهد. در نتیجه پرورش حلزون راهی برای درآمدزایی سریع نیست!
- حلزون ها به عنوان یک آفت :حلزون هایی که از مزرعه فرار کرده اند یا توسط کشاورزان رها شده اند ، ممکن است به سرعت به آفات جدی در کشاورزی و باغداری تبدیل شود.
- با این حال ، با صبر ، مدیریت خوب و ادغام دقیق در فعالیتهای کشاورزی موجود ، پرورش حلزون به عنوان یک کسب و کار کوچک پرسود در طولانی مدت به حساب آید.
الزامات و محدودیت های اقلیمی برای پرورش حلزون
حلزون ها به عنوان حیواناتی خونسرد نسبت به تغییرات رطوبت و دمای هوا حساس هستند. هر چند برخی گونه های حلزون می توانند طیف وسیعی از شرایط آب و هوایی را تحمل کنند اما حلزون ها هنگامی که دما و یا رطوبت مطلوب آنها نیست، به خواب می روند، تمام بدن خود را در داخل پوسته خود جمع می کند و دهانه را با یک لایه سفید و آهکی می بندند تا از هدر رفتن آب از بدن جلوگیری شود. حلزونها در صورتی که درجه حرارت خیلی بالا باشد بیشتر از ۳۰ درجه سانتی گراد ، یا اگر رطوبت هوا خیلی کم باشد حدود ۷۰-۷۵ و یا اگر درجه حرارت به زیر ۵ درجه سانتی گراد برسد ، به خواب زمستانی می روند. در نتیجه در صورت تصمیم برای راه اندازی این کسب و کار کوچک باید از این موضوع جلوگیری شود یا حداقل بوسیله راهکارهایی از جمله انتخاب مناسب ترین مکان برای مزرعه حلزون، ارائه خوراک خوب و اطمینان از مدیریت خوب صدمات وارده را کاهش داد.
بدیهی است که امکان پرورش حلزون در محیطی کاملا کنترل شده وجود دارد ، اما این امر مستلزم هزینه های سرمایه گذاری قابل توجهی است . بدون کنترل آب و هوای مصنوعی ، پرورش موفق حلزون تبه صورت تجاری کما بیش محدود به مناطق با ویژگی های زیر است:
دما: دمای ثابت در طول سال ۲۵-۳۰ درجه سانتی گراد ، و نوسان کم تغییرات دما بین روز و شب
طول روز: یک دوره نسبتا ثابت ۱۲ ساعته در سراسر سال
رطوبت هوا: رطوبت نسبی هوا در طول سال ۷۵-۹۵ درصد
حلزون ها چه می خورند؟
حلزون ها گیاه خوار هستند و انواع مختلفی از غذا را می پذیرند. همه حلزون ها از گیاهانی که دارای برگ مو هستند یا مواد شیمیایی سمی تولید می کنند اجتناب می نمایند. حلزونهای جوان ترجیح می دهند برگها و شاخه های نرم را انتخاب کنند. آنها تقریباً دو برابر بیشتر از حلزونهای بالغ خوراک مصرف می کنند.
با افزایش سن ، حلزونهای بالغ به طور فزاینده ای از افتاده برگ ، میوه گندیده و هوموس تغذیه می کنند.
تغذیه حلزون های مسن باید به همین صورت انجام شود . اما برای راه اندازی کسب و کار کوچک پرورش حلزون غذای آنها به نسبت نحوه نگهداری شان متفاوت است.
نحوه نگهداری حلزون ها به سه شکل : گسترده ، نیمه فشرده و فشرده انجام می شود.
- در یک سیستم گسترده ، حلزونها فقط از پوشش گیاهی کاشته شده در محیط خود تغذیه می کنند.
- در سیستم نیمه فشرده ، غذای مازاد به حلزون های تازه از تخم درآمده داده می شود، نوجوانان و احتمالا حلزونهای پرورش یافته که در جعبه های چوبی نگهداری می شوند نیز با غذای خارجی تغذیه می شوند.
- در مزارع فشرده ، حلزونها از غذای مخصوص فرموله شده تغذیه می کنند که حاوی تمام پروتئین ها ، کربوهیدرات ها ، مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز است.
مواد غذایی مورد نیاز حلزون ها
حلزون ها برای انرژی به کربوهیدرات و برای رشد به پروتئین نیاز دارند.
علاوه بر این ، آنها به کلسیم برای پوسته های خود و همچنین سایر مواد معدنی و ویتامین ها وابسته هستند. گوشت حلزون فیبر خام و چربی کمی دارد. به همین دلیل ، این اجزا از اهمیت کمی در تغذیه حلزون برخوردارند.
مواد غذایی پیشنهادی برای حلزون ها
- بامیه ، بادمجان ، لوفا ، کلم و کاهو برگ پنجه (و میوه و پوست میوه آن) در بسیاری از آزمایشات به عنوان غذای مناسب برای حلزون ها توصیه می شود.
- میوه ها: انبه ، موز ، بادمجان ، گلابی ، نخل روغنی ، انجیر ، گوجه فرنگی و خیار. میوه ها معمولاً سرشار از مواد معدنی و ویتامین هستند ، اما پروتئین کمی دارند.
- غده ها: سیب زمینی شیرین و چنار. غده ها منبع خوبی از کربوهیدرات ها هستند ، اگرچه پروتئین کمی دارند.
- زباله های خانگی: پوست میوه مانند موز ، آناناس و برنج پخته شده ( زباله های خانگی نباید حاوی نمک باشند!)
- ضایعات بازار میوه
- باقی مانده هرس درختان و گیاهان باغی
وضعیت بازار پرورش حلزون در ایران و جهان
برای راه اندازی یک کسب و کار کوچک ضروری است که حتما قبل از شروع کار بازار موجود را شناسایی کنید. در زمینه پرورش حلزون و فروش فرآورده های آن در حال حاضر در ایران شرکت هایی در استان های مختلف از جمله اصفهان فعالیت دارند اما در سطح روستایی با وجود پتانسیل بالا با توجه به شرایط این کار فعالیت خاصی مشاهده نمی شود..
در جهان کشور فرانسه در رشد تجارت بین المللی حلزون نقش محوری دارد.
برخی از حلزون های تولید شده در فرانسه فرآوری شده و به سایر کشورهای اروپایی یا آمریکای شمالی ، به ویژه ایالات متحده صادر می شود، که سالانه صدها میلیون دلار گوشت حلزون وارد می کند. بازارهای مهم دیگر آلمان ، بلژیک ، هلند ، کانادا ، سوئیس ، ژاپن ، سوئد ، اتریش ، دانمارک و آفریقای جنوبی است. از جمله تأمین کنندگان اصلی این بازارها می توان به یونان ، ترکیه ، رومانی ، الجزایر ، تونس و تایوان ، تایلند و چین اشاره کرد.
حلزون ها معمولا به صورت تازه ، منجمد یا کنسرو شده عرضه می شوند. گونه های آفریقایی حدود یک سوم قیمت گونه های اروپایی را دارند. این امر عمدتاً به این دلیل است که در مقایسه با گونه های اروپایی ، گوشت گونه آفریقایی نسبتاً از کیفیت کمتری برخوردارند.
پرورش حلزون یک کسب و کار کوچک با ایده ای قابل اجرا
هر چند ممکن است پرورش حلزون در ابتدا یک کسب و کار کوچک غیر معمول به حساب آید با این حال قابلیت اجرایی در داخل کشور دارد و بدلیل ناشناخته بودن آن کمتر مورد توجه بوده است.
هر چند با اطلاعات ارایه شده فوق تصمیم گیری برای راه اندازی آن دشوار است، با این حال می توان به آن به عنوان ایده ای قابل تعمق نگاه کرد و با نشست هایی با متخصصان حوزه در خصوص فعالیت در این زمینه اقدام کرد.
طبقه‌بندی انواع حلزون با توجه به محیط زندگی:
الف- مهم‌ترین حلزونهای آبزی:
مهم‌ترین این حلزونها که ساکن آب‌های شیرین هستند شامل:
حلزون سیب
حلزون خاردار
حلزون زیتونی
حلزون مالزیایی
حلزون توت‌فرنگی
حلزون رامشون
حلزون کیلر
حلزون عاج
و…
حلزونهای آب‌شور:
حلزون Cerithidea
حلزون Pirenella
ب- مهم‌ترین حلزونهای خاکزی:
حلزون Helicella
تولیدمثل حلزون:
حلزونها ازنظر تولیدمثلی به دو صورت هرمافرودیت و غیر هرمافرودیت هستند. هرمافرودیت یعنی اینکه حلزون ازنظر نر و ماده بودن یکی است (هر دو اندام تناسلی نر و ماده را دارد) و قادر به تولید اسپرم و تخمک به‌طور هم‌زمان است مانند اکثر گونه‌های حلزون ساکن آب‌های شیرین؛ اما حلزونها به شیوه غیر هرمافرودیت نیز می‌توانند جفت‌گیری کنند.
حلزونها تخم‌گذار هستند و قادرند که تخم‌های خود را به‌صورت توده‌ای بر روی سطوح سنگ کف دریا، گیاه، چوب و… بگذارند. این تخم‌ها توسط یک ماده ژلاتینی احاطه‌شده‌اند و به‌راحتی می‌توانند بر روی سطوح بچسبند.
فصل جفت‌گیری در حلزونها اواخر بهار تا اوایل تابستان است این جانداران می‌توانند سالی چندین بار تخم‌ریزی کنند. برای تکثیر حلزون می‌توان به ازای دو ماده، از یک نر استفاده نمود. در هنگام جفت‌گیری بایستی شرایط محیطی مناسب و تغذیه کافی را برای آنها فراهم نمود. حلزونهای ماده هر توده‌ی تخم را که متشکل از 100 تا 1000 تخم است را ظرف چند ساعت می‌گذارند. این تخم‌ها طی یک تا سه هفته تبدیل به نوزاد حلزون یا لارو می‌شوند.
تغذیه حلزون:
اکثر گونه‌های حلزون جاندارانی گیاه‌خوار هستند؛ و بیشتر در زیستگاه‌هایی یافت می‌شوند که میزان رشد گیاه و جلبک در آن فراوان است. ولی گونه‌های بزرگ‌تری هم وجود دارد که برای تغذیه خود به همه‌چیزخواری و یا ندرتاً به گوشت‌خواری روی می‌آورند و از بقایای میگو و ماهی‌های مرده تغذیه می‌نمایند. حلزونهای گیاه‌خوار می‌توانند از برگ، ساقه و گل‌ها تغذیه کنند. در حلزونهای پرورشی هم برای تغذیه آنها می‌توان از انواع سبزیجات به‌خصوص کاهو استفاده نمود. همچنین در هنگام پرورش و نگهداری این موجودات می‌توان مواد کلسیم‌دار را برای رشد و حفاظت از پوسته در رژیم غذایی آنها گنجاند.
